Şefik Beyaz, Bitlis’e bağlı Yukarı Ölek köyün’de 10.09.1956’da dünyaya geldi. İlk öğrenimini köyde, orta ve lise öğrenimini Bitlis’te, yüksek
öğrenimini ise Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arap-Fars Filolojisi’nde tamamladı.

1979 yılında Bayındırlık Bakanlığı’nda işe başlayan Beyaz, bir dönem Bayındırlık İşçileri Sendikası-BAYSEN Erzurum Şube Başkanlığı, Doğu Anadolu Bölge Temsilciliği ve Merkez Yönetim Kurulu üyeliği görevlerinde bulundu.

12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra yurtdışına çıkmak zorunda kalan Beyaz, Almanya’da siyasi mülteci olarak yaşadığı yıllarda Gothe Enstitüsü’nde Alman dili eğitimini aldı. Bu arada Kürt dili ve edebiyatı üzerine inceleme ve araştırmalarda bulundu ve 12 bin maddelik Kürtçe-Türkçe bir sözlük hazırladı.

1992’de Türkiye’ye döndükten sonra bir süre haftalık Kürtçe Welat gazetesi ve Kürtçe-Türkçe aylık Rewşen dergisinde çalıştı. Rewşen dergisi genel yayın yönetmenliği, Mezopotamya Kültür Merkezi yönetim kurulu üyeliği görevlerinde bulundu. 1992’de başlatılan İstanbul Kürt Enstitüsü kuruluş çalışmalarında yer alan Beyaz, enstitünün kurucu başkanı Musa Anter’in 20 Eylül 1992’de Diyarbakır’da öldürülmesinin ardından yapılan ilk kongresinde enstitü başkanlığına seçildi. 1993-1997 ve 2003-2006 yılları arasında İstanbul Kürt Enstitüsü Başkanlığı görevinde bulundu. 1995’te milletvekili adayı, 2004 ve 2009 yerel seçimlerinde ise Bitlis Belediye Başkan Adayı olarak seçimlere katıldı.

Kültürel Çoğulculuk Demokrasi ve Kürt Sorunu, Çokkültürlülük ve Kürtler ile Dil ve Düşünce adlı yayınlanmış üç çalışması bulunmakta. Şefik Beyaz evli ve iki çocuk babasıdır.

JÎNENÎGARÎ

Şefik Beyaz di 10’ê meha Rezberê ya sala 1956’an de li gondê Oleka Jorîn a Bedlîsê hatiye dinyayê. Beyaz dibistana seretayî li heman gondê, ya navîn û gimnazyumê li Bedlîsê, perwerdehiya bilind li Zankoya Ataturk Peymangeha Wêjeyê Beşa Filolojî ya Zimanê Erebî-Farisî xwendiye.

Beyaz di sala 1979’an de li wezaretxaneya Avadaniyê dest bi karî dike. Di heman demê de serokatiya liqê Sendîqaya Karkerên Avadanî-Baysen, endamtiya kargêriya navendî û nûneriya herêmî ya sendikayê dike.

Piştî darbeya leşkerî ya 12’ê Rezberê ya sala 1980 bêgav dimîne û derdikeve derveyî Tirkiyeyê û li Almanyayê ji bo wî jiyana penaberî ya siyasî destpê dike. Di van salan de Beyaz li ser ziman û wêjeya Kurdî dest bi ligerîn û lêkolînê dike û ferhengokeke Tirkî-Kurdî ku ji 12 hezar xalan pêk tê, amade dike. Di heman demê de Beyaz li Enstîtuya Goethe-Bonnê perwerdehiya zimanê Almanî dibîne.

Beyaz di destpêka sala 1992’an de vedigere Tirkiyeyê û bi komek hevalên xwe ve rojnameya Welat a hefteyî Kurdî û kovara Rewşenê a mehanî ya çandî wêjeyî û hunerî derdixin. Beyaz demekê serkariya kovara Rewşenê, û rêveberiya Navenda Çanda Mezopotamyayê dike. Beyaz di heman demê de di nav xebatên amadehîya avakirina Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê de cih digire. Piştî kuştina Musa Anter î serokê avakar ê enstîtuyê, di kongreya yekemîn a sala 1993’an de wek serokê enstîtuyê tê hilbijartin. Beyaz di navbera salên 1993-1997 û  2003-2006’an de Serokatiya Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê dike.

Beyaz di sala 1995’an de wek namzetê parlamenter û di sala 2004 û 2009’an de jî wek namzetê serokê şaredariya Bedlîsê tevlî hilbijartinan dibe.

Ta niha sê pirtûkên Beyaz ku bi navên Pirçandîtî Demokrasî Kêşeya Kurdî, Pirçandîtî û Kurd, Ziman û Raman tên zanîn, hatine weşandin. Beyaz zewicî ye û bavê keçekê û lawekî ye.
KİTAPLARI  

1.Çokkültürlülük ve Kürtler

Önsöz

Kürtlerde sözü yazıyla kayıt altına alma geleneği henüz yenidir. Bu geleneğin güçlendirmesi gerektiğine inanıyorum. Elinizdeki kitapçığı hazırlayarak kendimce bu geleneğe katkıda bulunmak istedim. Amacım zamanın belli bir diliminde söylediğim sözleri, ifade ettiğim görüşleri belgelemek ve diğer insanların değerlendirmesine ve yararlanmasına olanak sağlamaktır.

Bu kitapçık değişik zamanlarda yapılan konferans ve sempozyumlara sunulan ve muhtelif konuları içeren tebliğlerden oluşuyor. 2003 ve 2005 tarihleri arasında konuşmacı olarak birçok panel-sempozyum ve konferansa katıldım. Sempozyumlara sunduğum bu tebliğlerin oralarla sınırlı kalmasını istemedim. Bu toplantılarda dillendirdiğim tebliğlerin bir kısmını sizlerle de paylaşmak ve bilgilerinize sunmak istedim. Kürt dili ve edebiyatıyla ilgili daha spesifik olan tebliğleri okuyucunun canını sıkmamak için ayıkladım ve bu kitapçıkta onlara yer vermedim. Yanı sıra güncelliği olan ve üzerinde tartışmaların yapıldığı iki makale ile bir söyleşiyi de bu kitapçığa aldım. Bu kitapçıkta yer verdiğim söyleşi, makale ve tebliğler güncelliği olan ve üzerinde tartışılan konulardır. Daha sağlıklı yol ve yöntemlerin bulunması açısından bu tartışmaların sürdürülmesinde yarar görüyorum.

Çokkültürlülük, küreselleşme, ulus-devlet, demokrasi ve azınlık kavramları Batıda güncelliğini yitirmiş olmasına karşın, Türkiye’de bu kavramlar Kürt sorunu ile birlikte tartışılan güncel kavramlardır. Bu kavramların Türkiye’de de çok ciddi bir biçimde tartışılması ve belli sonuçlara ulaşılmasında büyük bir yarar var. Bu Türkiye’de yaşayan toplumların geleşmesi-ilerlemesi ve siyasal sistemin yenilenmesi-demokratikleşmesi açısından gereklidir. Bu kitapçığı hazırlamamın nedenlerinden biri de bu sürece kendimce katkıda bulunmaktır.

Ulusal, toplumsal, sınıfsal veya siyasal sorunları demokrasi zemininde ve demokratik yöntemlerle çözme arayışı içinde olmak herkesin yararınadır. Bu kültürü oluşturmak ve egemen kılmak öncelikle bu ülkenin aydın, siyasetçi,sanatçı ve bilim adamlarının görevidir.

Kürt aydını kendini sadece egemen devlet sistemini ve onun yansımalarını eleştirmekle sınırlamamalı, içinde yaşadığı toplumun sosyal ve siyasal yapılanmasını eleştirebilme iradesine sahip olmalıdır. Bunu yapabildiği oranda inandırıcı ve etkileyici olabilir. Zten aydın olma onuruna sahip olmak ve onu taşımak, egemen yapılara karşı eleştirel bir duruş sergilemeyi gerektirir.

Bu kitapçıkta yer alan makale, söyleşi ve tebliğleri özüne dokunmadan yeniden düzenledim. Yazım ve anlatım hatalarını düzlttim. Daha önce Kürtçe olarak hazırladığım kimi metinleri Türkçeye çevirdim. Metinlerin hem içerik hem de insicamlarını korumasına büyük bir özen gösterdim.

Filozof Xanıyle ilgili tebliğimi hazırlarken üstad diye kabul ettiğim sayın H. Mem’in düşüncelerinden olabildiğince esinlendim ve Xaniyle ilgili çalışmalarından çok yararlandım. Bu vesileyle ona şükranlarımı ifade etmek istiyorum.

Hakeza sayın Will Kimlicka’nın, sayın Tarık Ziya Ekinc’nin, sayın Elif Özerman’nın ve sayın Pulat Acar’ın çalışmalarından da çok yararlandım. Onlara müteşekkirim.

Ayrıca bu kitapçığın hazırlanmasında yardımlarını benden esirgemeyen sevgili eşim Ayfer’e şükran borçluyu.

Eğer bu çalışmanın size bir yararı dokunursa kendimi çok mutlu hissederim.

01.04.2006

M. Şefik Beyaz

2. Ziman û Raman

Önsöz

Li ser rûyê dinyayê du cure civat hene: Civata belgedar û civata bêbelge. Civata belgedar, civata zanyariyê ye. Lewra bingeha zanînê nivîs û belge ne. Nivîs, belge, zanîn û ronahî ye.Mirov di civateke ronî de dikare pêşiya xwe bibîne. Civata zanînê civateke ronahî û pêşketî ye. Zanîn hêz û dewlemendî ye. Nirx û hêjahiyên mirovahiyê di civateke wiha de dikare zengîntir bibe û bi pêş ve here. Jiyan bi nivîsê tê belgekirin. Belge dibe zanîn, zanîn jî ji jiyanê re dibe hêz û ew xwedî dike. Di domana ronîdariya Kurdan de her çend zêde ne xwirt be jî nivîs û belge êdî dibin parçeyekî jiyanê. Pêdiviya men Kurdan ji her kesî zêdetir bi belge û zanyariyê heye. Divê em teqez xebatên xwe binivîsn, bikin belge û pêşkêşî civakê bikin da ku nifşên nû jê sûd wergirin.

Li ser rûyê dunyayê tiştî ku cih û nirxê mirov diyar dike ziman e. Ziman ji bo zanavaya mirovî hêmaneke bingehîn e. Ev hêman hem ji bo kesan hem jî ji bo pêwendiya kesan a bi civatê re xaleke referansê ya esasî ye. Takekes bi vê hêman û referansê tê tarîf kirin. Ziman ji her aliyê ve neynika çanda neteweyî ye. Ziman movik, prûsk û hestiyê pişta çandê ye. Hêmana sereke ya ku gel derdixe qada netewebûnê ziman e. Ziman him û stuna sereke ya civakî ye. Humboldt “Giyana neteweyekê zimanê wê ye, zimanê wê jî giyana wê ye. Wosler “Ziman neynika çandê ye” Heringer “Watea avê ji bo jiyanê çi be ji bo mirov û gelan jî ziman ew e” dibêjin. Bermayên zanînê bi navgîna zimên ji nifşên kevin derbasî nifşên nû dibin. Depokirin û belavkirina zanînê bi navgîna zimên pêk tê. Pêşveçûna ramanê jî her wiha ye. Bingeha çêbûn û pêşveçûna mirovî jî ev e. Ziman, mirov û raman bi hev re di nêv pêwendiyeke xurt de ne. Zimanê zikmakî motora bîrê ye.

Em ji zimên çendî karibin zêde sûd wergirin û di vê mijarê de pêkhatî bin ew çend fêrisên me yên ramanê jî zêdetir dibin. Raman û îfadekirina ramanê bi awayekî şidyayî bi hev ve girêdayî ne. Pêwendiyeke xurt di navbera raman û zim+en de heye. Ziman amûra ramanê ye. Raman bi navgîna zimên tê îfadekirin. Faktora herî mezin û sereke ya ku mirovî ji candarên din vediqetîne raman e. Azadiya ramanê navê mafê mirov ê sereke û maka azadiyan e. Cihê ku lê azadiya ramanê tune be xebatên zanistî, pêşveçûna zanyarî, şexsiyetên xurt û civateke azad jî çênabe. Raman fenomeke guhêrbar e. Gava raman diguhere, şêweya îfadekirina ramanê, ango zimanê zimanê ramanê jî diguhere. Mirov bi nirxdaraziyên pênce sal berê, pêşveçûn û rûdanên îroyîn nikare fam bike.

Ji bo ku mirov karibe pêşveçûnên îroyîn rast fam bike û li gorî vê rastiyê helwesteke baş wergire û bi pêş ve biçe, beriya her tiştî divê ku ezbera xwe xera bike. Ta ku ezber xera nebe, guhêran pêk nayê.

19.12.2007

M. Şefik Beyaz

3. Demokrasi ve Kürt Sorunu

Önsöz

“Söz uçar yazı kalır” özdeyişine inanan biriyim.

Bu kitapçıkta yer alan yazıların büyük bir bölümü sempozyumlara sunduğum tebliğlerden oluşuyor. Bunu siz sevgili okuyucularla da paylaşmak istedim. Sadece paylaşmak mı? Elbette hayır. Yeni kuşaklara belge olarak ta bırakmayı uygun gördüm. Bizim gibi toplumlarda belge bırakma geleneği çok azdır. Bu gerçeklikten hareketle toplum adına üretilen düşünce ve takınılan tavırları belgeleyerek yine topluma sunmanın önem ve gereğine inanıyorum.

Bu kitapçıkta yer alan yazılar 90’lı yıllarda yazıldı. Konuşmalar o dönemin özgün koşullarında yapıldı. Metinler üzerinde değişiklik yapmamaya özen gösterdim. Ancak özüne dokunmadan diliyle ilgili metin üzerinde bazı değişiklikler yapmak durumunda kaldım. Geçen bu on yıl içinde birçok şey değişti ama esas sorun tüm yakıcılığıyla hala ortada duruyor. Metinlerde yer alan kimi önermelerin yeni gelişmeler nedeniyle pratik bir öneminin kalmadığını biliyorum. Ancak belge özelliğini koruması gerektiğine inandığım için dokunmadım. Bu nedenle konuşmaları o dönemin özgün koşullarına göre değerlendirileceğini umarım.

Ulus-devlet modelinin yerini daha büyük ortaklı siyasal ekonomik yapılanmalara bıraktığı günümüz dünyasında tamamen bağımsız yapılardan söz etmek artık gerçekçi değildir. Küreselleşme kültürel bakımdan homojen bir devlet mitini giderek daha fazla gerçeklikten uzaklaştırıyor. Her bir devletin içindeki çoğunluğu çoğulculuk ve çeşitliliğe daha açık olmaya zorluyor.

Öyle anlaşılıyor ki Kürt sorunu uzun bir süre daha gündemdeki yeri koruyacak. İstenilen, arzu edilenşey eşit ve özgür koşullarda demokratik bir yapı içinde birlikte yaşamak ve güçlü bir gelecek yaratmaktır. Kürtlerin arzuladığı şey de budur. Ancak Kürtlere kölelik veya imha dayatılmaya devam edilirse, ortaya çok daha farklı bir tablo çıkar. Kürtlerin de diğer tüm özgür toplumlar gibi saygın ve onurlu yaşamaya hakkı vardır. Bu durumu sağlamak ise Kürtlerin meşru hakkı ve görevidir.

19.12.2001

M.Şefik Beyaz